Arbeidsvoorwaarden in Japan, wat je kunt verwachten

Vakantiedagen

Het wettelijke minimum aantal vakantiedagen in Nederland is vier keer het aantal uren dat je per week werkt. Werk je fulltime, dan heb je recht op tenminste 20 vakantiedagen per jaar.

Maar Japan is geen Nederland. Het gaat er dus ook iets anders met vakantiedagen. Toen ik mijn eerste contract in Japan zag moest ik even met mijn oren klapperen. Er stond namelijk dat ik recht had op meer dan 100 vakantiedagen per jaar!

Voor je nu meteen gaat solliciteren, lees eerst even verder. Toen ik namelijk verder las, las ik dat er feitelijk stond dat ik recht had op een gemiddelde van twee vrij dagen per week. Een vrij weekend moest blijkbaar expliciet vastgelegd worden. Leer je de Japanse werkcultuur een beetje kennen, dan kom je erachter dat twee vrije dagen per week niet zo vanzelfsprekend is als in Nederland. Gelukkig stond het dus in en arbeidsvoorwaarden.

Maar kun je behalve de weekenden nog vakantiedagen verwachten? Ja.

Behalve de weekenden stond er in de arbeidsvoorwaarden dat ik 12 vakantiedagen per jaar had. Zeven daarvan stonden vast, vijf mocht ik vrij opnemen.

Gelukkig zijn er een paar perioden van aaneengeschakelde nationale feestdagen waarop vrijwel iedereen vrij is. Zo is er Golden Week, een vrije week eind april en begin mei. Ook rond Nieuwjaar zijn de meeste bedrijven een week dicht. Verder zijn er nog een nationale feestdag of acht los verspreid over het jaar die vaak zorgen voor lange weekenden.

Loon

De meeste buitenlanders in Japan werken als leraar Engels. Af en toe kom je er eens één tegen die iets compleet anders doet, maar de norm is het onderwijs. De arbeidsvoorwaarden bij de onderwijsinstellingen verschillen niet zoveel van elkaar. Ook de lonen zijn redelijk gelijk.

Je moet dit uiteraard plaatsen in het kader van kosten van levensonderhoud. In dat kader ligt het loon op ongeveer hetzelfde niveau als een starterssalaris in Nederland.

Secundaire arbeidsvoorwaarden

Over het algemeen zal je in Japan werken op basis van een jaarcontract. Als er niets geks gebeurd op het gebied van de economie of jouw prestaties zullen de meeste instellingen je ieder jaar een nieuw jaarcontract aanbieden. Er zit geen limiet aan het aantal jaarcontracten dat je aangeboden mag krijgen en er bestaat in Japan geen wettelijke verplichting je een vast contract aan te beiden na een bepaalde tijd.

Ook de secundaire arbeidsvoorwaarden van de lerarencontracten verschillen niet zo heel veel per bedrijf. De meeste bedrijven bieden een variatie van het volgende aan:

• Bonus: Na voltooiing van een jaarcontract keren veel bedrijven een bonus uit. Het bonusbedrag varieert per bedrijf en de voorwaarden voor uitkering worden vaak gekoppeld aan prestatie. Ik heb bonussen gezien variërend van ¥ 50.000 tot ¥ 20.0000.
• Reiskosten: De grotere onderwijsinstellingen keren reiskosten uit op basis van de kortste/goedkoopste route per openbaar vervoer. Bij de kleinere scholen wil dit nog wel eens wisselen.
• Ziektekostenverzekering: Sommige bedrijven bieden een collectieve ziektekostenverzekering aan. De kosten hiervan zijn vaak ongeveer gelijk aan de kosten van de door de overheid aangeboden verzekering en worden van het salaris afgetrokken. Biedt je bedrijf dit niet aan, dan ben je verplicht via de overheid een verzekering af te sluiten. Onder de streep maakt het dus financieel weinig uit, maar je hebt niet de rompslomp van het zelf moeten regelen (in het Japans).
• Pensioen: Dat wat geldt voor de ziektekostenverzekering geldt in grote lijnen ook voor pensioenopbouw. Het is een verplichting voor iedere inwoner van Japan en de kosten van een bedrijfspensioen of een pensioen via de overheid zijn vrijwel gelijk. Het enige voordeel ook hier is het papierwerk dat het je bespaart als het bedrijf het voor je regelt.
• Woning: Veel grotere bedrijven bieden je een woning aan. De kosten hiervan worden, net als een bedrijfsverzekering en bedrijfspensioen, van je salaris afgetrokken. Het grote voordeel is dat je zelf niet op zoek hoeft naar een woning. Daar zitten behoorlijk wat haken en ogen aan, en als je op eigen naam een woning huurt is de kans groot dat de verhuurder 3 maanden huur van je verlangt als “key money”. Dat is een soort goodwill vergoeding aan de verhuurder en je koopt er zeg maar het recht mee om een woning te mogen huren. Als je werkgever voor huisvesting zorgt heb je daar geen last van en bespaar je jezelf al snel een maandsalaris.

Doorgroeimogelijkheden

Je jaarcontract wordt over het algemeen zonder problemen verlengt, maar veel verbetering in de arbeidsvoorwaarden zit er dan niet in. Sommige bedrijven hebben een contractuele loonsverhoging vastgelegd in tweede, derde en verdere contracten maar veel ook niet.

Grote onderwijsinstellingen bieden wel beperkt doorgroeimogelijkheden binnen het bedrijf. Zo ben ik zelf na anderhalf jaar lesgeven district supervisor geworden. De meeste grote scholen hebben een soortgelijke management-laag voor de buitenlandse leerkrachten. Ook zitten er vaak een paar buitenlanders op de planning, de support afdeling en curriculum-ontwikkeling.

Bij contracten voor dit soort posities horen vaak iets gunstigere arbeidsvoorwaarden. Zo zal het loon iets hoger zijn en is de kans groter dat verzekering en pensioen door het bedrijf geregeld worden. Afhankelijk van de functie is er zelfs in uitzonderlijke gevallen een kans dat je een telefoon of een auto van de zaak krijgt.

Werkdruk

Als buitenlander bij een talenschool blijf je vrijwel altijd een tijdelijke werknemer. In Japan is traditioneel een contract voor het leven de norm. Je werkt van afstuderen tot pensioen bij hetzelfde bedrijf. Dat geeft je als werknemer behoorlijk wat zekerheid, maar het bedrijf verwacht wel van je dat je meer doet dan waar je voor betaald krijgt. Japanners draaien een ongelofelijk aantal overuren, 4 tot 6 uur per dag is niet ongewoon.

Als tijdelijke werknemer is die druk een stuk minder. Het bedrijf biedt je niet de zekerheid dat je volgend jaar nog werk hebt maar verwacht ook niet van je dat je iedere dag uren extra werkt.