Als je aan Japan denkt denk je vast aan een hypermodern land vol met vooruitstrevende technologie. En niets is minder waar!
In Japan bestond het OV-chipkaart systeem zoals het recent in Nederland geïmplementeerd is al 20 jaar, zonder storingen.
Als je op een Japans toilet gaat zitten wordt je verrast door een verwarmde toiletbril en de knopjes zorgen voor een papierloze reiniging.
De Japanse technologie zorgt ervoor dat op de drukste spoorlijnen er elke minuut een trein rijdt, en dat zonder vertraging.
Maar als je aan Japan denkt denk je waarschijnlijk niet aan de huizen waar de Japanners in wonen. Je kunt je er misschien niet eens voorstelling van maken.
Japanse huizen
Wat direct opvalt als is dat eigenlijk alle huizen in Japan vrijstaand gebouwd zijn. Rijtjeshuizen kom je nauwelijks tegen. Ieder huis in iedere straat ziet er van buiten dus net even anders uit dan het huis van de buren. Ik vind die variatie aantrekkelijk, maar voor jou oogt het misschien chaotisch.
Hoewel Japan bekend staat om het unieke tuinontwerp, hebben huizen vaak nauwelijks een tuin. In de meeste gevallen bestaat de “tuin” uit een parkeerplaats voor de auto en een strook van nog geen meter breed tussen de huizen in. Want ja, de vrijstaande huizen staan allemaal wel bijna tegen elkaar aan.
Ieder huis in Japan – zonder uitzondering – heeft een genkan (玄関), een halletje direct achter de voordeur. Hier trek je je schoenen uit voordat je verder het huis in loopt. Met je schoenen aan verder lopen is een absolute no-no in de Japanse cultuur.
De scheiding is duidelijk, de vloer van de rest van het huis ligt namelijk hoger dan het niveau van de genkan. Dit varieert van een paar centimeter in moderne huizen tot ruim 30 centimeter in traditionele gebouwen. Binnen het huis worden slippers gedragen.
Wat ook ieder Japans huis heeft is minimaal één kamer met tatami matten op de vloer. In traditionele huizen ligt op de vloer van iedere kamer tatami, maar ook in moderne huizen is er eigenlijk altijd wel een tatami-kamer.
Hoe die kamer gebruikt wordt hangt van de bewoner af. De een gebruikt deze kamer om gasten in te ontvangen terwijl een ander er liever een slaapkamer van maakt en met een futon op de grond slaapt.
Ongeacht het gebruik wordt een tatami-kamer alleen op sokken of blote voeten betreden. Die slippers die je in de genkan aandeed, gaan hier dus weer uit.
Japanse huizen zijn van hout
Japanse huizen zijn – natuurlijk – behoorlijk anders dan Nederlandse huizen. Zo zijn Japanse huizen vrijwel allemaal van hout. Dat geldt natuurlijk niet voor torenflats. Maar ook lage appartementencomplexen, die van twee of drie verdiepingen, zijn vaak (deels) van hout.
Hout is van oorsprong hét bouwmateriaal bij uitstek in Japan. Het land bestaat voor het grootste gedeelte uit bergen. In de dalen kun je drinkwater opslaan, de hellingen zijn begroeid met bomen. Hout in overvloed dus. Baksteen daarentegen moet worden geïmporteerd.
Maar er is een nog fundamentelere reden voor het gebruik van hout. Japan ligt op een kruising van aardplaten, waardoor er dagelijks aardbevingen zijn. Houten huizen zijn simpelweg een stuk flexibeler dan bakstenen huizen. Ze kunnen veel grotere schokken verdragen. En mochten de aardschokken dan toch te veel worden dan is het puin relatief licht vergeleken met bakstenen.
Als je onder een ingestort houten huis terecht komt zijn de overlevingskansen veel groter dan wanneer je onder een berg bakstenen ligt. Ook de werderopbouw van ingestorte huizen gaat veel sneller en een gedeelte van de materialen kan vaak opnieuw gebruikt worden bij de bouw.
De snelheid van opbouwen is ook een voordeel bij nieuwe huizen. Sowieso zijn bijna alle moderne Japanse huizen pre-fab. Het bouwen van een huis op bouwrijpe grond duurt maar enkele weken.
Het nadeel daarvan is dat in Japan de waarde van de huizen in principe constant daalt naarmate een huis ouder wordt. Het is de grond onder het huis die de meeste waarde heeft en die waarde ook behoudt. Een huis is dus niet een investering die zich terug betaald bij verkoop.
Verscheidenheid in Japanse huizen
Japanse huizen zijn van hout. Rijtjeshuizen zijn er niet. Iedere woning staat los. Ieder huis is anders. De verscheidenheid is enorm, en dus enorm interessant. Ik heb in Japan alleen maar in apartementen gewoond. Daar is vooral het efficiënte gebruik van de binnenruimte leuk om te zien.
De variatie die je ziet als je in Japan over straat loopt levert mooie plaatjes op. En omdat een plaatje meer zegt dan 1000 woorden, hier een aantal foto’s van traditionele Japanse huizen.
Japanse huizen zijn van hout. Als het hout oud wordt en begint te barsten is het tijd voor een nieuw huis. Het oude gaat tegen de vlakte en wordt vervangen door een hypermodern exemplaar op hetzelfde stukje grond. Het zijn niet de huizen in Japan die veel waarde hebben, maar de grond waarop het huis staat.
Een Japans huis gaat zelden langer mee dan één generatie. Iedere nieuwe generatie bouwt een nieuw huis op de grond waar het oude huis een generatie lang onderdak bood aan de familie. Huizen in Japan zijn veel meer een consumptiegoed dan in Nederland en zijn na verloop van tijd simpelweg aan vervanging toe.