Ervaar Japan

In Japan is er een behoorlijke behoefte aan hoogopgeleide buitenlanders, met name als leraar Engels (en dat is ook niet zo vreemd). Je kunt ook je geluk beproeven in andere vakgebieden, maar leraar Engels staat echt met stip bovenaan. In Nederland is een behoorlijke behoefte aan werken in Japan (afgaande op de hoe veel bezoekers naar deze site komen via een Google “baan in Japan” zoekopdracht).

Jij bent hoogopgeleid en wilt werken in Japan. 1 + 1 = 2 zou je zeggen.

Zo eenvoudig als jouw aanbod afzetten tegen de vraag van Japan is het helaas niet. Er spelen nog wat andere zaken een rol. Het komt dan ook al snel neer op (((1 + 1) x 38 : 4) + 1) : 10 = 2. Of iets soortgelijks…

Het werkvisum

Om in aanmerking te komen voor een baan in Japan zal je ook in aanmerking moeten komen voor een werkvisum. En dat is, hoe je het ook went of keert, de bottleneck.

Japanse bedrijven zullen alleen buitenlanders aannemen en die sponsoren voor hun visumaanvraag als ze redelijk zeker weten dat die aanvraag toegewezen wordt. Om dus kans te maken op een baan in Japan moet dus eigenlijk al uit je cv blijken dat je een goede kandidaat bent voor een werkvisum.

Hoe dat exact zit leg ik in dit artikel uitgebreid uit. Maar samenvattend komt het neer op twee harde eisen:

1. Je moet tenminste een Bachelor diploma afgerond hebben
2. Je opleiding en/of arbeidsverleden moet relevant zijn voor de baan waarop ie solliciteert

Heb je een Bachelor in iets economisch en solliciteer je op iets medisch dan is uiteraard de kans klein dat je een werkvisum krijgt.

Solliciteer je daarentegen op een baan als leraar Engels en heb je daar ook voor gestudeerd, dan zal een werkgever het wel aandurven om namens jou bij de Japanse IND aan te kloppen voor een visum.

De grootste kans op een baan in Japan

Garantie op werk is er nergens, ook niet in Japan. Als je vastberaden bent om naar Japan te gaan kun je er echter wel een hoop aan doen om jezelf zo goed mogelijk te presenteren.

Dat begint (en bij een goede keuze eindigd) met je opleiding. Het is simpel: je maakt de meeste kans op een baan in Japan als docent Engels. Wil je dus echt echt echt naar Japan? Volg dan een Bachelor opleiding docent Engels.

Garantie op een baan heb je nooit. Maar met een Bachelor lerarenopleiding tot docent Engels sta je hoe dan ook het sterkst.

Het LOI heeft een goede lerarenopleiding Engels die hierop aansluit. Ben je je aan het oriënteren, vraag dan vrijblijvend een studiegids aan.

Andere mogelijkheden

Ook als je geen lerarenopleiding gedaan hebt maar je Bachelor volledig in het Engels gedaan hebt maak je een goede kans.

Ik hoorde recent per email van een van onze forum bezoekers dat hij bij AEON op gesprek mag komen. Hij heeft gestudeerd voor docent geschiedenis en heeft (relevante ervaring) een aantal maanden stage gelopen in Canada. Daar heeft hij in het Engels geschiedenisles gegeven.

Als er een hapklare formule voor succes bestaat, dan is dat een Bachelor lerarenopleiding tot docent Engels. Maar er zijn meer wegen die naar Rome leiden.

Wil je werken in Japan dan kun je dit het beste al besluiten voor je aan je vervolgopleiding begint.

Je wilt aan het werk in Japan. Je hebt gelezen hoe het zit met het werkvisum en je weet iets over de wat wollige eis van aantoonbare relevantie. Alles klopt en je hebt een plan. Ga je op internet zoeken naar “teaching English in Asia” dan kom je tientallen pagina’s tegen die korte TEFL (Teaching English as a Foreign Language) cursussen aanbieden met daarna gegarandeerd werk in een Aziatisch land. Sommige websites noemen ook Japan. Nou, vergeet dat maar snel want er is geen gegarandeerd werk in Japan.

Daarmee bedoel ik absoluut niet dat er geen werk in Japan te vinden is, alleen dat je er niet zonder meer vanuit kunt gaan dat je ergens aan de slag kunt. Je hebt dus behalve de juiste kwalificaties een gezonde dosis doorzettingsvermogen nodig.

Concurrentie op de arbeidsmarkt

Hoe het gaat in andere Aziatisch landen, geen idee. Maar Japan is een eerstewereldland. Dat betekent een goed/normaal functionerende arbeidsmarkt. Een arbeidsmarkt van vraag en aanbod. En neem dan maar even Tokyo. Daar is het aanbod aan leraren groter dan de vraag ernaar. Moordende concurrentie dus voor beschikbare posities.

Voor de scholen in de hoofdstad is dat een luxeprobleem. Ze hebben een enorme vijver om in te vissen. Ben je echter een vis die hoopt aan de haak geslagen te worden, dan is je positie minder gunstig. Het voordeel voor de scholen en het nadeel voor jou als Nederlander is dat er verder wordt gekeken dan hoe goed de kans is dat je een werkvergunning kunt krijgen. Ook al heb je alle hokjes aangevinkt, je loopt een stap achter de Australiërs, Amerikanen, Canadezen en Britten aan. Die hebben namelijk iets wat jij niet hebt: het zijn native speakers.

Kansen voor Nederlanders op werk in Japan

Als je als Nederlander naar Tokyo wilt om Engelse les te geven dan zul je dus, behalve de juiste kwalificaties, een behoorlijke dosis doorzettingsvermogen mee moeten nemen. Gelukkig is het makkelijker als je niet persé in Tokyo hoeft te zijn. Elders in Japan is de concurrentie een stuk minder moordend en wordt je vaker beoordeeld puur op de kwalificaties die je nodig hebt om een werkvisum aan te kunnen vragen.

Wat zijn die kwalificaties die je nodig hebt om een werkvisum te krijgen ook alweer? Ik legde het al eens uitgebreid uit, maar het komt neer op het volgende:

1. Een Bachelor diploma
2. Aantoonbare relevantie

Een Bachelor diploma is duidelijk. Zowel een HBO als een WO Bachelor is prima. Aantoonbare relevantie is subjectief en wordt door de Japanse IND bepaald. Solliciteer je voor een baan als docent Engels en heb je gestudeerd voor docent Engels dan zijn de kansen goed. Solliciteer je echter voor die baan en heb je een (volledig in het Nederlands gevolgd) diploma in Sport Management dan wordt het ineens een stuk moeilijker.

Kortweg zal een potentieel werkgever dus in ieder geval naar je CV kijken om te beoordelen hoe groot de kans is dat je een werkvisum toegewezen zult krijgen. Hoe kleiner die kans, hoe lager je op de stapel terecht komt. En daar komt dus bij dat in de regio rond Tokyo er zoveel werkzoekenden zijn dat werkgevers het zich kunnen permitteren om op native speakers te discrimineren selecteren.

Nog even je geheugen opfrissen over hoe het nou ook alweer zat met het aanvragen van het werkvisum? Daar kan ik je uiteraard bij helpen.

De Japanners staan bekend om hun arbeidsethiek. Vrijwel iedere Japanner werkt vrijwel iedere dag over. Hoe zit het nou precies met die werktijden en wat kan jij verwachten als je gaat werken in Japan?

Mentaliteit in het Japanse bedrijfsleven

De meeste werkende Japanners hebben een vast contract voor onbepaalde tijd. Van oudsher is de norm dat Japanners vanaf het moment dat ze afstuderen tot het moment dat ze met pensioen gaan bij hetzelfde bedrijf blijven werken. Over het verlies van hun baan hoefden ze zich nooit zorgen te maken. In de Japanse samenleving weegt bovendien senioriteit zwaarder dan individuele prestaties. Bereik je een bepaalde leeftijd, dan krijg je promotie.

Japanse bedrijven zijn daarmee, logisch natuurlijk, een afspiegeling van de maatschappij en cultuur. Ook de sociale druk uit de maatschappij komt zo dus in iedere bedrijfscultuur terecht. En laat het nou zo zijn dat Japanners zich meer aantrekken wat een ander van ze vindt dan hun eigen welzijn.

Die groepsgeest heeft wat mij betreft een hoop voordelen. Iedereen respecteert elkaar en elkaars eigendommen. Iedereen is beleefd en niemand dringt voor. Er is nauwelijks criminaliteit. En zo kan ik nog wel even doorgaan. Maar vandaag wil ik het hebben over werktijden. Daar kent de sociale druk namelijk zijn weerga niet.

Werktijden in Japan

De meeste Japanners hebben dus een levenslang contract en maken standaard een keer in de paar jaar promotie. Gevolg is een behoorlijk aantal hiërarchische lagen. Er zijn dus een heleboel bazen in een Japans bedrijf. En de sociale druk zorgt ervoor dat niemand naar huis toe gaat voor de baas vertrekt. Zelfs als de baas vertrekt wil niemand de eerste zijn die zegt: ik smeer ‘m.

Zo zitten Japanners met wat op papier een 9 tot 5 baan is vaak tot 9 uur ‘ avonds op kantoor. Gewoon om niet de eerste te zijn die afzwaait. Veel Japanners hebben dus niet de werk-privé balans die we in Europa trachten na te streven.

Misschien geeft dat ook niet. Als je een Japanner zou verplichten vroeg naar huis te gaan, gaat dat volledig tegen de sociale norm in. Daar maak je dus een Japanner niet gelukkig mee. Overigens wordt niet iedere Japanner gelukkig van zo gigantisch veel overwerken hoor. Het zelfmoordcijfer in Japan ligt relatief hoog en de Japanse taal is voor zover ik weet de enige taal die een woord heeft voor “dood door overwerk”: karoshi.

Werktijden voor buitenlanders in Japan

Heb je er nog zin in om in Japan te werken? Mooi! Ik kan je uit persoonlijke ervaring vertellen dat de werkdruk op de buitenlanders in Japan een stuk lager ligt. Dat hangt natuurlijk wel af van waar je werkt.

Dit komt uiteraard deels door de aard van het werk dat buitenlanders in Japan doen. De meesten geven Engelse les, volgens een lesrooster. Buiten het lesgeven wordt relatief weinig verwacht van je, dus als de laatste les afgelopen is kan je naar huis.

Ik heb zelf ook een paar jaar op kantoor gewerkt in Japan en ook daar snappen ze het wel. De Japanners die gewend zijn met buitenlanders te werken weten dat die niet direct de sociale druk voelen om veel langer te blijven dan waar ze voor betaald krijgen. Ook voor de Japanners op kantoor is dat wel prettig, want de buitenlanders gaan meestal het eerst naar huis. Ze voelen zich dan iets minder bezwaard om zelf ook naar huis te gaan.

Wat betekent dat concreet?

Als leraar Engels kun je rekenen op een werkdag van maximaal zo’n 9 uur. Bij veel scholen begin je rond de middag en ben je rond 9 uur ’s avonds klaar. Op de school waar ik werkte begon ik meestal pas na tweeën en was ik meestal om half 9 klaar. Op kantoor werkte ik ook 9 uur per dag, van 10:30 tot 19:30.

Als ik kijk naar de bezoekersstatistieken van deze site is het overduidelijk dat werken in Japan een populair onderwerp is. Logisch ook, want het is een fantastische kans op dit mysterieuze land te leren kennen. Maar wat kun je verwachten op het gebied van arbeidsvoorwaarden?

Vakantiedagen

Het wettelijke minimum aantal vakantiedagen in Nederland is vier keer het aantal uren dat je per week werkt. Werk je fulltime, dan heb je recht op tenminste 20 vakantiedagen per jaar.

Maar Japan is geen Nederland. Het gaat er dus ook iets anders ket vakantiedagen. Toen ik mijn eerste contract in Japan zag moest ik even met mijn oren klapperen. Er stond namelijk dat ik recht had op meer dan 100 vakantiedagen per jaar!

Voor je nu meteen gaat solliciteren, lees eerst even verder. Toen ik verder las, las ik namelijk dat er feitelijk stond dat ik recht had op een gemiddelde van twee vrij dagen per week. Een vrij weekend moest blijkbaar expliciet vastgelegd worden. Leer je de Japanse werkcultuur een beetje kennen, dan kom je erachter dat twee vrije dagen per week niet zo vanzelfsprekend is als in Nederland. Gelukkig stond het dus in en arbeidsvoorwaarden.

Maar kun je behalve de weekenden nog vakantiedagen verwachten? Ja.

Behalve de weekenden stond er in de arbeidsvoorwaarden dat ik 12 vakantiedagen per jaar had. Zeven daarvan stonden vast, vijf mocht ik vrij opnemen.

Gelukkig zijn er een paar perioden van aaneengeschakelde nationale feestdagen waarop vrijwel iedereen vrij is. Zo is er Golden Week, een vrije week eind april en begin mei. Ook rond Nieuwjaar zijn de meeste bedrijven een week dicht. Verder zijn er nog een nationale feestdag of acht los verspreid over het jaar die vaak zorgen voor lange weekenden.

Qua vrij opneembare vakantiedagen, verwacht niet meer dan een dag of 5 à 7.

Wouter

Loon

De meeste buitenlanders in Japan werken als leraar Engels. Af en toe kom je er eens één tegen die iets compleet anders doet, maar de norm is het onderwijs. De arbeidsvoorwaarden bij de onderwijsinstellingen verschillen niet zoveel van elkaar. Ook de lonen zijn redelijk gelijk.

Reken op een loon tussen ¥ 250.000 en ¥ 280.000 per maand.

Wouter

Je moet dit uiteraard plaatsen in het kader van kosten van levensonderhoud. In dat kader ligt het loon op ongeveer hetzelfde niveau als een starterssalaris in Nederland.

Secundaire arbeidsvoorwaarden

Over het algemeen zal je in Japan werken op basis van een jaarcontract. Als er niets geks gebeurd op het gebied van de economie of jouw prestaties zullen de meeste instellingen je ieder jaar een nieuw jaarcontract aanbieden. Er zit geen limiet aan het aantal jaarcontracten dat je aangeboden mag krijgen en er bestaat in Japan geen wettelijke verplichting je een vast contract aan te beiden na een bepaalde tijd.

Ook de secundaire arbeidsvoorwaarden van de lerarencontracten verschillen niet zo heel veel per bedrijf. De meeste bedrijven bieden een variatie van het volgende aan:

• Bonus: na voltooiing van een jaarcontract keren veel bedrijven een bonus uit. Het bonusbedrag varieert per bedrijf en de voorwaarden voor uitkering worden vaak gekoppeld aan prestatie. Ik heb bonussen gezien variërend van ¥ 50.000 tot ¥ 20.0000.
• Reiskosten: de grotere onderwijsinstellingen keren reiskosten uit op basis van de kortste/goedkoopste route per openbaar vervoer. Bij de kleinere scholen wil dit nog wel eens wisselen.
• Ziektekostenverzekering: sommige bedrijven bieden een collectieve ziektekostenverzekering aan. De kosten hiervan zijn vaak ongeveer gelijk aan de kosten van de door de overheid aangeboden verzekering en worden van het salaris afgetrokken. Biedt je bedrijf dit niet aan, dan ben je verplicht via de overheid een verzekering af te sluiten. Onder de streep maakt het dus financieel weinig uit, maar je hebt niet de rompslomp van het zelf moeten regelen (in het Japans).
• Pensioen: dat wat geldt voor de ziektekostenverzekering geldt in grote lijnen ook voor pensioenopbouw. Het is een verplichting voor iedere inwoner van Japan en de kosten van een bedrijfspensioen of een pensioen via de overheid zijn vrijwel gelijk. Het enige voordeel ook hier is het papierwerk dat het je bespaart als het bedrijf het voor je regelt.
• Woning: veel grotere bedrijven bieden je een woning aan. De kosten hiervan worden, net als een bedrijfsverzekering en bedrijfspensioen, van je salaris afgetrokken. Het grote voordeel is dat je zelf niet op zoek hoeft naar een woning. Daar zitten behoorlijk wat haken en ogen aan, en als je op eigen naam een woning huurt is de kans groot dat de verhuurder 3 maanden huur van je verlangt als “key money”. Dat is een soort goodwill vergoeding aan de verhuurder en je koopt er zeg maar het recht mee om een woning te mogen huren. Als je werkgever voor huisvesting zorgt heb je daar geen last van en bespaar je jezelf al snel een maandsalaris.

Doorgroeimogelijkheden

Je jaarcontract wordt over het algemeen zonder problemen verlengt, maar veel verbetering in de arbeidsvoorwaarden zitten er dan niet in. Sommige bedrijven hebben een contractuele loonsverhoging vastgelegd in tweede, derde en verdere contracten maar veel ook niet.

Grote onderwijsinstellingen bieden wel beperkt doorgroeimogelijkheden binnen het bedrijf. Zo ben ik zelf na anderhalf jaar lesgeven district supervisor geworden. De meeste grote scholen hebben een soortgelijke management-laag voor de buitenlandse leerkrachten. Ook zitten er vaak een paar buitenlanders op de planning, de support afdeling en curriculum-ontwikkeling.

Bij contracten voor dit soort posities horen vaak iets gunstigere arbeidsvoorwaarden. Zo zal het loon iets hoger zijn en is de kans groter dat verzekering en pensioen door het bedrijf geregeld worden. Afhankelijk van de functie is er zelfs in uitzonderlijke gevallen een kans dat je een telefoon of een auto van de zaak krijgt.

Werkdruk

Maar als buitenlander bij een talenschool blijf je vrijwel altijd een tijdelijke werknemer. In Japan is traditioneel een contract voor het leven de norm. Je werkt van afstuderen tot pensioen bij hetzelfde bedrijf. Dat geeft je als werknemer behoorlijk wat zekerheid, maar het bedrijf verwacht wel van je dat je meer doet dan waar je voor betaald krijgt. Japanners draaien een ongelofelijk aantal overuren, 4 tot 6 uur per dag is niet ongewoon.

Als tijdelijke werknemer is die druk een stuk minder. Het bedrijf biedt je niet de zekerheid dat je volgend jaar nog werk hebt maar verwacht ook niet van je dat je iedere dag uren extra werkt.

Wonen in Japan. Ik ben er inmiddels achter dat er toch wel een hoop van jullie zijn die dat zien zitten. Maar waar in Japan? Ik vertelde jullie wat mijn favoriete Japanse stad op in te wonen is en vroeg jullie via social media naar jullie mening. Ik had eigenlijk verwacht dat de meeste stemmen naar Tokyo zouden gaan. Tot mijn verrassing dat jullie het liefst wonen in Osaka!

Laten we eens kijken waarom Osaka zo’n gave stad is.

Bestemming Osaka

Osaka is geen toeristische trekpleister. Als reiziger vlieg je van of naar Kansai International Airport en slaap je wellicht een nacht ergens in de stad. Maar ben je 2 of 3 weken in Japan dan zijn er simpelweg zoveel mooiere plekken om te bezoeken. Nikko, Takayama, Kyoto, Kurashiki, en ga zo maar door.

Maar Osaka als toeristische bestemming is niet de insteek van dit artikel. Osaka is blijkbaar behoorlijk in trek als woonplaats.

Osaka v. Tokyo

Als ik zou moeten kiezen tussen Tokyo en Osaka als woonplaats zou ik zonder twijfel Osaka kiezen. Alles bij elkaar opgesteld heb ik bijna zes jaar in Japan gewoond. Altijd op een steenworp afstand van Osaka. Laatst was ik een paar dagen in Tokyo en wat direct opvalt is dat de mensen daar afstandelijker zijn. Tokyo is overigens in alle opzichten de tegenpool van Osaka.

In Osaka houden mensen deuren voor elkaar open. In Tokyo is het ieder voor zich. Mensen in Osaka wachten netjes tot iedereen uit de trein gestapt is voor ze instappen. De instappers in Tokyo proberen zich al naar binnen te wurmen terwijl de uitstappers nog lang niet klaar zijn. In Osaka verontschuldigen mensen zich als iets niet mogelijk is. In Tokyo is het gewoon niet mogelijk.

Wat Osaka zo’n prettige stad maakt zijn de mensen. Iedereen is er vriendelijker, jovialer, menselijker. De versnelling staat er een tandje lager. Wonen in Osaka is prettig.

Osaka, stad van de humor

De menselijke kant van de stad komt terug in komedie. Osaka is het epicentrum van de Japanse humor. De cabaretiers uit Osaka trekken overal in Japan volle zalen. Logisch ook wel als je bedenkt dat Osaka van oudsher een handelsstad is. Tokyo is daarentegen al eeuwen lang het bestuurlijke hoofdkwartier van Japan. Wie zou er luchtigere humor hebben? Een handelaar of een ambtenaar?

Shoppen, uitgaan & ontspannen

Ik zei het al, reizen en wonen zijn absoluut anders. Ben je op reis dan wil je graag de meest karakteristieke elementen van een cultuur leren kennen. Woon je ergens dan gaat het veel meer om het ervaren van het dagelijks leven. Shoppen, uitgaan en ontspannen zoals de Japanners dat doen dus.

Shoppen kan uitstekend in Umeda, het gebied rond Osaka Station in het noorden van de stad. Aan de zuidzijde is het gebied rond Tennoji Station bezig aan een behoorlijke inhaalslag. Ongeveer tussen Umeda en Tennoji is ligt Namba waar je ook uitstekend kunt winkelen.

Namba is ook meteen een hotspot om uit te gaan. Tussen Namba en Shinsaibashi vind je bars en nachtclubs. Je vindt er ook het Kabuki theater van Osaka. Van Shinsaibashi rol je zo Dotombori en Amerika-mura in. Dit zijn wellicht de meest rosse buurten van Osaka met hostess bars, meisjes in schooluniform en love hotels.

Ook ontspannen kan prima in Osaka. Er zijn ruime parken waar je in de zomer prima kunt picknicken of bbq-en. Mijn favoriete spot is Spa World, een gigantisch onsen complex naast de dierentuin van Tennoji. Hier kun je 23 uur per dag (ze zijn tussen 9 en 10 ’s ochtends een uur dicht om te voorkomen dat mensen er gaan wonen) baden, zwemmen, ontspannen en ook uitstekend slapen in comfortabele ligstoelen.

Zelf wandel ik graag rond in het gebied net iets noordelijker, onder de Tsutenkaku toren. Hier ervaar je het echte downtown Osaka.

Net als in Tokyo kom je overal met het openbaar vervoer. Voordeel is dat die mannen met schoonlepels die mensen in metro’s persen in Osaka uiterst zeldzaam zijn. Dat wil niet zeggen dat je altijd een zitplaats hebt, maar ik vind zelfs het openbaar vervoer in Osaka meer ontspannen dan in Tokyo.

Wonen in Osaka

Ik begrijp de aantrekkingskracht van wonen in Osaka. Het is inderdaad een prettige stad. Je ervaart er de enormiteit van een miljoenenstad maar met minder druk. Maar boven alles zijn voor mij de mensen de doorslaggevende factor. De Osakianen zijn chill.

Ik woon alweer een jaar of vijf niet meer in een Japanse stad. Ik ben getrouwd met een Japanse, dus ik kom er regelmatig voor familiebezoek. Maar ooit… ooit zullen we wel weer terug gaan naar Japan.

Vanwege allerlei persoonlijke redenen waar ik je verder niet mee zal vermoeien zijn we eind 2011 naar Nederland verhuisd. Maar met het vage idee, absoluut geen concreet plan hoor maar een vaag idee, om ooit weer terug te gaan. Misschien na een jaar of tien, misschien korter, misschien langer. Maar áls we terug gaan, dan kunnen we kiezen waar we willen wonen!

Dus, krab ik zo nu en dan mezelf eens op mijn hoofd en denk ik: “waar zou ik nou willen wonen in Japan?”

Waar zou ik nou willen wonen in Japan?

Die vraag stelde ik op Facebook, Twitter en Instagram. Ik had veel “Tokyo” verwacht, maar dat pakte dus even anders uit…!

Osaka steekt verrassend met kop en schouders boven de andere steden uit. Nu wil je vast ook weten waar ik zou willen wonen. None of the above :).

Mijn favoriete Japanse stad

Om in te wonen dus. Er zijn prachtige plekken om naartoe te reizen. Zo schreef ik pas nog over de pracht van Nikko bijvoorbeeld. Maar reizen en wonen zijn twee verschillende zaken.

De laatste drie jaar dat ik in Japan woonde, woonde ik in de stad Takatsuki. Takatsuki ligt halverwege tussen Kyoto en Osaka. 12 minuten met de trein naar Kyoto, 17 minuten naar Osaka. Dat was een heerlijke stad om in te wonen, met goede infrastructuur en goede voorzieningen.

Sommige minder grote Japanse steden zijn ten prooi gevallen aan de economische malaise die officieel al sinds begin jaren ’90 het land teistert. In de praktijk betekent die lege winkelstraten. Maar alleen omdat er net iets verderop een groot AEON winkelcentrum staat waar nu iedereen boodschappen gaat doen.

Sommige Japanse steden zei ik. Takatsuki niet. Takatsuki heeft een levendige stadskern met gezellige straatjes. Het leven was daar prettig.

Als ik met een schone lei mag kiezen, zou ik kiezen voor Kobe.

Ik zou er zo weer kunnen neerstrijken. Maar toch… als ik dan toch met een schone lei Japan binnen kom en mag kiezen… Ik denk dat ik dan zou kiezen voor Kobe.

Waarom Kobe?

Dat alles wat me zo goed beviel aan Takatsuki heeft Kobe ook. Goede voorzieningen, levendige straten, een moderne infrastructuur. Maar Kobe heeft voor mij iets extra. Het was de eerste stad in Japan die ik ooit bezocht, en eerste indrukken blijven hangen. Ja.

Kobe ligt ingeklemd tussen hoge bergen aan de noordzijde en de zee aan de zuidkant. Je loopt in nog geen 30 minuten van de voet van de bergen naar de havens. De stad met net iets meer dan 1 miljoen inwoners is niet te groot (voor Japanse begrippen), maar groot genoeg. Er hangt een gemoedelijke sfeer.

Op 17 januari 1995 werd Kobe deels verwoest door een enorme aardbeving. De stad moest voor een groot deel opnieuw opgebouwd worden, dus het voelt er ongewoon modern voor een Japanse stad van dit formaat. Bovendien is Kobe een haven. Het was een van de eerste havens zelfs waar westerse handelaars terecht kwamen na de openstelling van Japan in 1867. In de architectuur van de gebouwen uit die tijd die de aardbeving hebben overleeft is deze westerse invloed goed te zien.

Dit alles maakt Kobe tot een moderne, en bovendien werelds-aandoende stad. Begrijp me niet verkeerd, ik hoef niet in een zo westers mogelijke stad te wonen hoor. Ik zou me ook prima thuis voelen in een traditioneel Japans huis tussen de rijstvelden. Maar als ik een stad mag kiezen, dan vind ik Kobe een goede keuze.

Bestemming Kobe

Ik zei het al, wonen en reizen zijn niet hetzelfde. Kobe wordt als reisbestemming vaak niet eens overwogen. Hoewel er voldoende vermaak te vinden is, is het niet een bestemming met alure. Althans, Kyoto ligt op nog geen uur afstand, Nara op anderhalf uur en Himeji ligt om de hoek. Daartussenin valt Kobe als toeristenbestemming in het niet.

Maar Kobe is een goede uitvalsbasis. Als je wat ruimte in je reisschema hebt, overnacht er dan een of twee nachten en ervaar de sfeer die mij zo aantreft in deze stad. Je zult er geen spijt van krijgen!

Werken in Japan is een populair onderwerp op deze site. Om jou als dromer over werk in Japan een beetje op weg te helpen, hier een interview met Dennis. Dennis is Nederlander en woont en werkt in Japan. Hoe heeft hij het voor elkaar gekregen?

Waarom heb je gekozen voor Japan?

Aangezien ik afgestudeerd ben op internationale marketing en Japans was voor het voor mij logisch om in Japan naar werk te gaan zoeken. Alleen dan zou ik mijn kennis volledig ten werking laten brengen dacht ik.

Dennis

Wat voor werk doe je in Japan?

Ik heb eerst 2,5 jaar in de elektronische sector gewerkt voor een fabrikant van inspectiemachines voor halfgeleiders (semi-conductor). Mijn klanten bestonden onder andere uit Sony, Hitachi, Toshiba, Apple en Samsung.

Inmiddels werk ik voor een fabrikant van persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM). Veiligheidshandschoenen wel te verstaan. Ik ben nu verantwoordelijk voor accounts in Europa en Oceanië en verken de markt voor potentiële mogelijkheden in zowel de retail als industrial sector.

d

Hoe verliep jouw visumaanvraag?

Ten tijde van mijn visumaanvraag had ik al een voorlopig contract (内定) binnen. Het bedrijf regelde al het papierwerk voornamelijk. Ik hoefde alleen nog naar de ambassade in Nederland te gaan voor de officiële aanvraag.

Dennis

Tegen welke uitdagingen ben je aangelopen bij het vinden van werk in Japan (en hoe heb je die opgelost)?

Het belangrijkste verschil ten opzichte van Nederland is het concept van het werk vinden (就職活動). Waar in Nederland men begint na het afstuderen, zoeken Japanners al in hun 3de jaar naar werk. Hun wordt al een voorlopig contract gegeven voordat ze nog überhaupt zijn afgestudeerd. Deze periode begint in april, waarin men het jaar erop in April meestal begint bij het bedrijf (men studeert af in Maart in Japan). Dit houdt dus in dat je een voorlopig contract kunt krijgen, maar dat het nog langer dan 6 maanden kan duren voordat je daadwerkelijk aan de slag kunt gaan.

Het feit dat ik nog geen visum had was toch een nadeel voor mij. Voornamelijk omdat middel-grote bedrijven geen ervaring hebben in visum aanvragen.

Dennis

Nu je de weg door de Japanse bureaucratie kent, zou je het anders aangepakt hebben?

Dat is moeilijk te zeggen. De meeste bureaucratische stappen moeten door de werkgever gedaan worden. Met de kennis die ik nu heb had ik wellicht mijn werkgever kunnen ondersteunen. Hoe dan ook moet het bureaucratische proces in een bepaalde volgorde worden doorlopen. Het enige voordeel van ervaring is dat je weet wat er gaat komen.

Dennis

Heb je nog tips voor mensen die ook in Japan willen werken?

Geef vooral niet op als het je ergens tegen zit. Het is moeilijker om werk te vinden in Japan dan in Nederland. Dat is het nadeel van het “buitenlander zijn”. Maar waar een wil is, is een weg. Er is genoeg vraag naar buitenlandse werknemers in Japan. Je moet er alleen wel goed naar zoeken en eventueel bijscholen om aan de visum vereisten te voldoen.

Dennis

Toen ik besloot om naar Japan te gaan, wist ik nog maar weinig van het land. Destijds was ik amper een maand terug van een werkvakantie in de Verenigde Staten en had ik mijn zinnen gezet op nog een dergelijk avontuur. Het was nog maar de eerste week van mijn studie grafisch ontwerp aan de kunstacademie en ik was al present op de buitenlandmarkt. Ik weet nog dat ik een lijst onder ogen kreeg waar alle kunstacademies en universiteiten op stonden waarmee mijn school een uitwisselingscontract had. Waarom weet ik niet, maar Japan sprong duidelijk uit die lijst naar voren als enige en beste optie.

Tweeënhalf jaar later stapte ik dan eindelijk op het vliegtuig naar het Verre Oosten, met inmiddels een veel beter idee van wat me te wachten stond. Ik was begonnen de taal te leren en had via films, boeken en dergelijke een betere indruk van het land en de cultuur gekregen. Het duurde niet lang, of ik werd tot over mijn oren verliefd op het land dat van tevoren alleen nog had bestaan uit een collage in mijn hoofd, samengesteld uit Ghibli, Murakami en reisverhalen van derden. Toen ik na een veel te korte periode van vier maanden afscheid nam van Japan, beloofde ik dat ik over twee jaar terug zou zijn.

Het werd vier jaar, maar uiteindelijk keerde ik in april 2013 inderdaad terug naar Kyoto, om daar verder te studeren aan dezelfde universiteit als waar ik in 2009 mijn uitwisseling had gedaan. Ik was één van de gelukkigen die de Monbukagakusho mocht ontvangen: een beurs die wereldwijd door de Japanse overheid wordt uitgegeven om veelbelovende studenten in Japan te laten studeren. Om te beginnen moest ik verplicht een semester aan taallessen besteden en zodoende leerde ik meteen de lichting ‘Kyoto-en-omgeving’ kennen. Mijn medestudenten vormden een zeer diverse groep — mensen uit allemaal verschillende windstreken, met allemaal verschillende studierichtingen en allemaal verschillende beweegredenen om in Japan te komen studeren.

Onder de expats die ik ken zijn mensen die hier min of meer per toeval beland zijn en mensen die al jaren niets liever wilden dan in Japan wonen. Anderen zijn hier uit noodzaak — omdat hun thuisland gebukt gaat onder slechte economische omstandigheden of, erger zelfs, oorlog. Weer anderen werden verliefd op een Japanner of Japanse en zijn ‘blijven plakken’. Sommigen hebben deels Japans bloed en proberen wortel te schieten in het land van hun voorouders.

Ik vertel dit, omdat in mijn ogen je motivatie en achtergrond alles uitmaken met betrekking tot de manier waarop je Japan ervaart. Kyoto is een grote stad waar veel buitenlanders komen en daardoor enerzijds heel open. Anderzijds is het ook één van de meest traditionele steden in Japan en daarmee juist niet zo toegankelijk.

Ikzelf sta geloof ik in het gebied van overlap tussen die twee. Mijn vakgebied, grafisch ontwerp, is een moderne discipline met veel klassieke invloeden. Toen ik nerveus vroeg aan de afdelingsleider of het oké zou zijn als ik rond de Kerst naar Nederland zou gaan (zowel Kerst als Nieuwjaar zijn gewone werkdagen in Japan) zei die letterlijk dat ik het niet zo hoefde te overdenken en gewoon moest gaan. Aan de andere kant volg ik op het moment een les Japanse kalligrafie, waarbij sensei op strenge doch vriendelijke wijze mijn onhandig geschreven karakters corrigeert.

Wonen in Japan is niet altijd makkelijk — maar ook lang niet altijd moeilijk. Met een flinke dosis zelfrelativering, humor en inlevingsvermogen kom je een heel eind. Ik dacht altijd dat integreren in Japan een lange zware klim zou zijn en daarna een comfortabel ritje bergafwaarts, maar in werkelijkheid is het tot dusver meer als een onverhard weggetje dat door een heuvellandschap slingert — vol onverwachte mee- en tegenvallers.

Ik ben begonnen met mijn blog Alleen in Kyoto om dat bochtige weggetje in kaart te brengen en af en toe stil te staan om te genieten van het uitzicht. Door te schrijven kan ik de kleine overwinning vieren dat ik geheel zelfstandig een formulier heb ingevuld, of lachen om een sociale blunder die ik heb begaan door een kleine miscommunicatie. Het zijn deze details die voor mij het meest ‘Japan’ symboliseren, meer dan de geisha, shinto schrijnen en sushi.

Als je een stukje met me op wilt lopen, kun je me hier vinden.