Op deze pagina
De Japanners staan bekend om hun arbeidsethiek. Vrijwel iedere Japanner werkt vrijwel iedere dag over. Hoe zit het nou precies met die werktijden in Japan en wat kan jij verwachten als je er gaat werken?
Mentaliteit in het Japanse bedrijfsleven
De meeste werkende Japanners hebben een vast contract voor onbepaalde tijd. Van oudsher is de norm dat Japanners vanaf het moment dat ze afstuderen tot het moment dat ze met pensioen gaan bij hetzelfde bedrijf blijven werken. Over het verlies van hun baan hoefden ze zich nooit zorgen te maken. In de Japanse samenleving weegt bovendien senioriteit zwaarder dan individuele prestaties. Bereik je een bepaalde leeftijd, dan krijg je promotie.
Japanse bedrijven zijn daarmee, logisch natuurlijk, een afspiegeling van de maatschappij en cultuur. Ook de sociale druk uit de maatschappij komt zo dus in iedere bedrijfscultuur terecht. En laat het nou zo zijn dat Japanners zich meer aantrekken wat een ander van ze vindt dan hun eigen welzijn.
Die groepsgeest heeft wat mij betreft een hoop voordelen. Iedereen respecteert elkaar en elkaars eigendommen. Iedereen is beleefd en niemand dringt voor. Er is nauwelijks criminaliteit. En zo kan ik nog wel even doorgaan. Maar vandaag wil ik het hebben over werktijden in Japan. Daar kent de sociale druk namelijk zijn weerga niet.
Werktijden in Japan
De meeste Japanners hebben dus een levenslang contract en maken standaard een keer in de paar jaar promotie. Gevolg is een behoorlijk aantal hiërarchische lagen. Er zijn dus een heleboel bazen in een Japans bedrijf. En de sociale druk zorgt ervoor dat niemand naar huis toe gaat voor de baas vertrekt. Zelfs als de baas vertrekt wil niemand de eerste zijn die zegt: ik smeer ‘m.
Zo zitten Japanners met wat op papier een 9 tot 5 baan is vaak tot 9 uur ‘ avonds op kantoor. Gewoon om niet de eerste te zijn die afzwaait. Veel Japanners hebben dus niet de werk-privé balans die we in Europa trachten na te streven.
Misschien geeft dat ook niet. Als je een Japanner zou verplichten vroeg naar huis te gaan, gaat dat volledig tegen de sociale norm in. Daar maak je dus een Japanner niet gelukkig mee. Overigens wordt niet iedere Japanner gelukkig van zo gigantisch veel overwerken hoor. Het zelfmoordcijfer in Japan ligt relatief hoog en de Japanse taal is voor zover ik weet de enige taal die een woord heeft voor “dood door overwerk”: karoshi.
Werktijden voor buitenlanders in Japan
Heb je er nog zin in om in Japan te werken? Mooi! Ik kan je uit persoonlijke ervaring vertellen dat de werkdruk op de buitenlanders in Japan een stuk lager ligt. Dat hangt natuurlijk wel af van waar je werkt.
Dit komt uiteraard deels door de aard van het werk dat buitenlanders in Japan doen. De meesten geven Engelse les, volgens een lesrooster. Buiten het lesgeven wordt relatief weinig verwacht van je, dus als de laatste les afgelopen is kan je naar huis.
Ik heb zelf ook een paar jaar op kantoor gewerkt in Japan en ook daar snappen ze het wel. De Japanners die gewend zijn met buitenlanders te werken weten dat die niet direct de sociale druk voelen om veel langer te blijven dan waar ze voor betaald krijgen. Ook voor de Japanners op kantoor is dat wel prettig, want de buitenlanders gaan meestal het eerst naar huis. Ze voelen zich dan iets minder bezwaard om zelf ook naar huis te gaan.
Wat betekent dat concreet?
Als leraar Engels kun je rekenen op een werkdag van maximaal zo’n 9 uur. Bij veel scholen begin je rond de middag en ben je rond 9 uur ’s avonds klaar. Op de school waar ik werkte begon ik meestal pas na tweeën en was ik meestal om half 9 klaar. Op kantoor werkte ik ook 9 uur per dag, van 10:30 tot 19:30.