Zijdefabriek van Tomioka

Zijde is altijd belangrijk geweest voor Japan. Traditioneel werd de stof met de hand gesponnen uit de cocons van de zijderups. De larve van deze rups wikkelt zichzelf in een cocon gemaakt van één lange draad. Niet alleen is deze draad ontzettend sterk, maar ook bijzonder zacht. Het met hand gesponnen zijde werd vooral gebruikt voor prachtige kimono’s. Nadat Japan in 1868 de grenzen met de buitenwereld opende, na ze eeuwenlang hermetisch gesloten te houden, kwam de industriële revolutie snel op gang. Een van de eerste ambachten die de veranderingen ondervond was de zijdespinnerij.

Zo werd de zijdefabriek van Tomioka in 1872 een van de eerste grote industriële projecten in Japan waarbij de stoommachine gebruikt werd. De fabriek werd met behulp van Franse specialisten opgezet en werd een model voor soortgelijke ontwikkelingen elders in het land. In de moderne zijdespinnerij werden de cocons van de zijdewormen niet langer handmatig verwerkt tot ruwe zijde maar werd een groot deel van het proces machinaal uitgevoerd.

De reden dat Tomioka werd gekozen als locatie voor de zijdefabriek had enerzijds te maken met de bereikbaarheid vanaf de haven van Yokohama en de aanwezigheid. Wat ook van bijzonder belang was, waren de natuurlijke grondstoffen die nodig waren voor de zijdeproductie die in het gebied ruim voorhanden waren.

Na ruim een eeuw werd in 1987 besloten de zijdefabriek te sluiten. De vraag naar zijde was afgenomen en modernere fabrieken konden ruimschoots in de vraag voorzien. De gebouwen zijn in goede staat bewaard gebleven en in 2014 erkende de UNESCO het complex als Werelderfgoed.

De meest in het oog springende gebouwen van de het complex zijn drie lange bakstenen gebouwen. Twee daarvan werden gebruikt als opslag voor de cocons van de zijdewormen en een was de spinnerij. De machines die hier in de jaren ’80 van de vorige eeuw in gebruik waren staan er nog. De drie bakstenen gebouwen zijn de enige gebouwen van het complex die toegankelijk zijn voor bezoekers. Voor een klein bedrag zijn audiotours te huur.

Baksteen is overigens een relatief weinig gebruikt bouwmateriaal in Japan, onder andere vanwege het gebrek aan geschikte klei om de bakstenen van te maken. Ook is baksteen minder bestendig tegen aardbevingen dan hout. De meeste bakstenen gebouwen in Japan dateren uit de laatste jaren van de 19de eeuw en zijn gebouwd tijdens de hoogtijdagen van de industriële revolutie.

Bereikbaarheid zijdefabriek

De zijdefabriek is prima te bereiken met het openbaar vervoer of een huurauto. Kies je voor het openbaar vervoer dan heb je de volgende optie:

• Joshin Dentetsu treinen in 35 vanaf Takasaki naar Joshu-Tomioka Station. In Takasaki sluit de Joshin Dentetsu lijn aan op het netwerk van JR en de Shinkansen vanuit Tokyo.

Bij Joshu-Tomioka station is ook een groot, gratis parkeerterrein.