In Nederland, en waarschijnlijk de meeste andere westerse landen, zijn regels te herleiden naar principes. Dat vergt soms wel hogere logica, maar de gedachte achter de meeste regels is redelijk te doorgronden.
In Japan is dat anders. Regels hier zijn regels omdat dat nou eenmaal zo is. Het is vaak volstrekt onduidelijk waarom regels zijn zoals ze zijn. Ook de gemiddelde Japanner kan dit niet uitleggen of doorgronden en zal als je vraagt waarom iets zo is melden dat dat simpelweg de regel is.
Dit geldt in de algemene omgang, binnen bedrijven maar vooral ook in de bureaucratie. Een leuk voorbeeld van de Japanse bureaucratie is dit verhaal van twee Oostenrijkse zusjes die in Japan studeren.
Japanse regels
Japanse regels zijn niet te doorgronden. Het probleem ligt echter niet bij de Japanners maar bij de westerling die hoopt de Japanse cultuur te doorgronden. Die zal zijn westers referentiekader thuis moeten laten. De fout die veel buitenlanders in Japan maken, en daar hoor ik zelf van tijd tot tijd ook bij, is dat ze de Japanse cultuur proberen te meten aan hun eigen westerse normen.
Het probleem ligt niet bij de Japanners maar bij de westerling die hoopt de Japanse cultuur te doorgronden.
De verleiding om dat te doen is groot omdat de Japanse samenleving op het eerste gezicht best veel op een westerse samenleving lijkt. De verschillen zijn ogenschijnlijk niet zo groot als met bijvoorbeeld de nomaden die in yurds wonen in de steppes van Mongolië.
Dat daar een andere logica van toepassing is snapt iedere westerling, ook al zullen ze niet precies weten wat die logica is. Japan lijkt in eerste instantie zoveel op den westerse samenleving dat de verleiding groot is om een westers referentiekader toe te passen.
De westerling die die fout maakt zit zelf met de gebakken peren, want het resultaat is frustratie en onbegrip. En dat is jammer. Japan heeft veel te bieden, maar om er zoveel mogelijk uit te halen zul je je westerse bril af moeten zetten als je echt wilt proberen het land en de mensen te begrijpen.
Als je had gehoopt hier te lezen over de logica van Japanse regels dan zal ik je helaas teleur moeten stellen. Een blog post over dat onderwerp zou onleesbaar lang worden. Bovendien zijn veel Japanse regels nou eenmaal zo omdat ze zo zijn.
Maar, ik zeg het nog maar een keer, als je je westerse referentiekader niet in je koffer stopt voor je reis naar Japan en gewoon aanneemt dat wat je ziet de norm is dan komt dat je Japan ervaring zeker ten goede en sla je minder snel een flater.