Wat herinner jij je het meest van jouw reizen? Zijn het de hotels of is het het eten? De vlucht of de excursies? Wat het ook is dat je bij blijft, je eerste indruk is vaak een blijvende herinnering. De eerste indruk gaat vaak samen met een cultuurschok. Dit is een ode aan de cultuurschok die mij overkwam toen ik voor het eerst naar Japan reisde.
Ik herinner me nog als de dag van gisteren dat ik in 2002 voor het eerst uit het vliegtuig stapte op Kansai International Airport in Osaka. Ik had een week vakantie ingeruimd om een vriend, die ik tijdens een jaar backpacken in Australië had leren kennen, te bezoeken. Ken je dat? Dingen die indruk op mij maken kan ik vaak jaren later tot in de details voor de geest halen. Zo ook deze eerste reis naar Japan.
Ik was niet naar Japan gekomen omdat ik er zo graag heen wilde, maar zoals ik zei om een vriend te bezoeken. Ik had me dan ook nauwelijks voorbereid. Geen Lonely Planet gekocht en niets gelezen over dingen die er te zien waren. Ik wist nul komma nul van de Japanse cultuur. Nou ja, nul komma één misschien, mijn kennis was tenslotte Japans.
Mijn cultuurschok
Dat zo maar op de bonnefooi naar Japan vliegen heeft me een cultuurschok van, nou ja, hier tot Tokyo opgeleverd. Maar gelukkig had ik op dat moment de tegenwoordigheid van geest om intens te genieten van die schok. Zo intens dus dat ik nu, jaren later – waarvan ik er pak weg 6 van in Japan heb doorgebracht – me dingen nog herinner alsof het gisteren was.
Ik herinner me bijvoorbeeld dat we met de trein van Kobe naar Kakogawa reden. Het landschap, de huizen, alles was zo volstrekt anders dan ik gewend was uit Nederland. En ik herinner me nog precies hoe ik me toen voelde. Ik ben geen Haruki Murakami en absoluut niet in staat om gevoelens op zo’n duidelijke manier te verwoorden zoals hij dat kan. Maar die treinreis van pak weg 45 minuten is me tot op heden bijgebleven.
Ook herinner ik me – en nu ik het zo op schrijf realiseer ik me dat ook deze herinnering met treinen te maken heeft – met stomheid geslagen te zijn toen ik hoorde dat er meerdere treinvervoerders zijn die allemaal hun eigen spoor beheren en uitbaten. En dat die sporen op sommige plaatsen gewoon naast elkaar liggen. Concurrentie op het spoor, met als directe gevolg bijna 100% punctualiteit en fantastische service. Fantastische service in restaurants ook trouwens. Absolute schok.
Ik herinner me de geuren van Kyoto. Mijn buik was behoorlijk van slag door al dat onbekende eten. Ik herinner me hoe het voelde om voor het eerst op sokken over de houte vloeren van een tempel te lopen. En dat alles in het prachtige delirium van mijn cultuurschok.
Geniet van je cultuurschok
Als ik nu in de trein zit van Sannomiya naar Kakogawa voel ik niets, ken ik de stations uit mijn hoofd en kijk ik alleen af en toe op de klok om uit te rekenen hoe lang het nog duurt. Die rauwe emotie van de cultuurschok is al lang niet meer, althans, niet in Japan. En dat zal ook nooit meer terug komen. Ik ken Japan nu.
Maar als jij binnenkort voor het eerst naar Japan reist wil ik je aanraden om zoveel mogelijk te genieten van de schok die je gegarandeerd gaat meemaken. Die eerste indrukken zullen je altijd bij blijven.